Egzema to przewlekła, nawracająca choroba skóry, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Choć nie jest zaraźliwa, może powodować znaczny dyskomfort i wpływać na codzienne życie. Czym dokładnie jest egzema, jakie są jej przyczyny oraz jak możesz radzić sobie z jej objawami?
Egzema – co to tak naprawdę jest?
Krótko mówiąc, to stan zapalny skóry, który prowadzi do jej zaczerwienienia, łuszczenia się i swędzenia. Choć egzema przybiera różne formy, najczęściej spotykanym typem jest Atopowe Zapalenie Skóry (AZS). Skóra osób borykających się z egzemą jest zazwyczaj bardziej wrażliwa na czynniki zewnętrzne, co sprawia, że jej bariera ochronna łatwo ulega uszkodzeniom, prowadząc do stanu zapalnego.
Co powoduje egzemę?
Egzema ma wiele przyczyn, ale specyficzne powody nie są dotąd dobrze poznane. Mogą być związane zarówno z genetyką, jak i czynnikami środowiskowymi. Do najważniejszych z nich należą:
- uwarunkowania genetyczne – egzema bywa przekazywana z pokolenia na pokolenie. Osoby, których bliscy cierpią na egzemę, astmę lub sezonowe alergie, mają większe ryzyko zachorowania.
- uszkodzenia bariery skórnej, w tym mikrobiomu – skóra osób z egzemą ma zaburzone funkcje ochronne, co sprawia, że trudniej jej zatrzymać wilgoć i chronić się przed czynnikami zewnętrznymi takimi jak alergeny, substancje drażniące kosmetyków czy detergentów oraz szkodliwe drobnoustroje.
- czynniki środowiskowe – pyłki, zanieczyszczenie powietrza, sierść zwierząt, a także ekstremalne warunki pogodowe (szczególnie mróz) – to wszystko może mieć wpływ na pojawienie się egzemy. U niektórych osób ekspozycja skóry na te czynniki może powodować zaostrzenie objawów.
- alergie pokarmowe – egzema może pojawić się także pod wpływem działania alergenów w żywności, np. orzeszki ziemne, gluten oraz nabiał.
- substancje drażniące w chemii – agresywne środki myjące, sztuczne zapachy i barwniki – składniki znajdujące się w mydłach, perfumach, balsamach oraz detergentach – mogą zaostrzać egzemę. Podobnie mogą wpływać na wełna i inne szorstkie tkaniny.
- zaburzenia gospodarki hormonalnej – wahania hormonów, które występują podczas miesiączki, ciąży, karmienia piersią, menopauzy, chorób (np. Hashimoto) mogą nasilać objawy egzemy u niektórych osób.
Kto jest najbardziej na nią narażony?
Chociaż egzema może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, najbardziej narażone są osoby, u których w rodzinie występują częste alergie czy astma. Choroba ta często objawia się we wczesnym dzieciństwie, może też dopiero aktywować się w dorosłości u osób doświadczających wysokiego poziomu stresu lub żyjących w zanieczyszczonym środowisku.
Egzema – początki jej rozwoju
Egzema często zaczyna się w dzieciństwie i może utrzymywać się przez wiele lat, choć u niektórych osób z czasem objawy łagodnieją. Początkowo pojawiają się zwykle zaczerwienienie i suchość skóry, a także uczucie swędzenia. U dzieci może to prowadzić do niepokoju i drażliwości, ponieważ trudno jest im powstrzymać się od drapania. A częste drapanie dodatkowo pogarsza stan skóry.
Egzema na dłoniach, twarzy czy nogach – gdzie najczęściej występuje i jak wygląda? Objawy
To schorzenie skóry może pojawić się na różnych częściach ciała, a jej objawy różnią się w zależności od człowieka. U jednych osób zmiany skórne są widoczne na dłoniach, szczególnie na palcach, podczas gdy u innych występują na twarzy, nogach czy plecach i ramionach.
Niektórzy mogą też zauważać nasilenie objawów w określonych porach roku, np. zimą, kiedy powietrze jest suche i panuje siarczysty mróz (choć w Polsce zimy są coraz łagodniejsze). Typowe objawy egzemy obejmują m.in.:
- swędzenie, które może być bardzo intensywne i drażniące;
- zaczerwienienie i suchość skóry;
- pęknięcia, owrzodzenia i w skrajnych przypadkach wydzielanie się płynu z pęcherzyków.
Każda osoba doświadcza egzemy inaczej, a czynniki wyzwalające i nasilające ją mogą być różne dla każdego. To, co wywołuje zaostrzenie u jednej osoby, niekoniecznie będzie miało wpływ na inną.
Jak przeciwdziałać egzemie?
Zapobieganie egzemie wymaga unikania czynników wyzwalających oraz odpowiedniej pielęgnacji skóry. Co może pomóc? Na przykład:
- regularne nawilżanie skóry – stosowanie emolientów, a są nimi także oleje roślinne, pomaga utrzymać skórę w dobrej kondycji i zmniejsza ryzyko zaostrzeń;
- unikanie drażniących substancji – detergenty (np. SLS czy SLES), perfumy i sztuczne barwniki mogą podrażniać skórę. Wybieraj produkty o łagodnym składzie;
- noszenie naturalnych tkanin – ubrania wykonane z bawełny lub jedwabiu są bardziej przyjazne dla wrażliwej skóry niż syntetyczne materiał;
- zarządzanie stresem – wiem, że unikanie stresu to trudna sprawa, ale wsparciem mogą być joga czy medytacja.
Jak leczyć egzemę?
Skuteczny lek na egzemę dla wszystkich nie istnieje. Mamy dostępność kilku opcji, które pomagają łagodzić jej objawy. Dodatkowo sposób leczenia różni się w zależności od osoby i nasilenia dolegliwości.
To, na czym powinno się skupiać, to regularne nawilżanie i natłuszczanie skóry, codzienne, oraz unikanie czynników zaostrzających tę chorobę. W zależności od nasilenia egzemy, dermatolodzy i inni specjaliści mogą zalecić:
- emolienty i kremy nawilżające – pomogą utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia skóry, zapobiegając jej przesuszaniu się i irytacji. Wspierają płaszcz hydrolipidowy i mikrobiom. Warto wybierać kosmetyki hipoalergiczne.
- kremy z kortykosteroidami – maści na egzemę pomagają zmniejszyć stan zapalny i złagodzić świąd. Są szczególnie skuteczne w przypadku ostrych objawów (to leki w postaci kremu na receptę).
- nawilżacz powietrza – zalecany jest zarówno latem, jak i zimą, gdy w pomieszczeniu chodzą kaloryfery. Pomagają utrzymywać odpowiedni poziom nawilżenia powietrza.
- leki na receptę – w cięższych przypadkach dermatolog może przepisać leki, np. z inhibitorami JAK (kinazy janusowe), biologiczne preparaty jak dupilumab lub doustne sterydy, które pomagają zmniejszyć stan zapalny skóry.
- terapia światłem – fototerapia UVB jest jedną z opcji leczenia dla osób z umiarkowaną lub ciężką postacią egzemy (AZS), często stosowaną w połączeniu z terapią miejscową.
Egzema u dzieci
Egzema u dzieci może być szczególnie trudna do opanowania ze względu na ich delikatną skórę i trudności w unikaniu drapania. Rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na nawilżanie i natłuszczanie skóry dziecka oraz unikanie kontaktu z substancjami drażniącymi.
Ja ze swojej strony mogę polecić kosmetyki Emolium dla dzieci oraz olejek do mycia Bioderma Atoderm. Stosuj też jedynie łagodne detergenty do prania i kosmetyki dla niemowląt.
Czy egzema jest zaraźliwa?
Nie, egzema nie jest zaraźliwa. Nie można jej „złapać” poprzez kontakt z osobą mającą AZS czy inny rodzaj egzemy. Jest to indywidualna reakcja organizmu na czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Dlatego nie ma powodu unikać kontaktu z osobami zmagającymi się z egzemą.
Źródła:
https://nationaleczema.org/eczema/causes-and-triggers-of-eczema
https://www.byrdie.com/eczema-7973195
